Yaptığımız işe
daha iyi konsantre olmak için yapmamız gerektiğini sandığımız şeylerin çoğu
beynimizin doğal işleyişine aykırıdır. Peki, daha fazla verim almak için,
dikkat konusundaki araştırmalardan neler öğrenebiliriz?
1. Zihni dağıtmak
Bu Haberler de İlgini Çekebilir
Yaptığınız iş
üzerinde yoğunlaşmakta güçlük çekiyorsanız kısa süreliğine zihninizi dağıtacak
başka bir şeye yönelmek en iyi yöntemlerden biridir.Psikologlar zamanımızın
yaklaşık yüzde 50’sini uğraştığımız işten farklı şeyler düşünerek geçirdiğimizi
söylüyor. O halde zihni dağıtmak beynin daha iyi çalışmasına yardımcı olabilir.Beyne
baktığımızda, konsantrasyonun neden bozulduğunu anlayabiliriz. Konsantre olmak
için beynin bazı bölgeleri arasında iyi bağlantılar kurulması gerekir. Beynin
ön kısmındaki kıvrımlardan oluşan frontal korteks, dikkat dağıtan şeylere karşı
direnmeyi ve daha eğlenceli şeylerle uğraşmaya yönelten doğal içgüdümüzü
kontrol etmeyi sağlar.Bu bağlantıları çalışır halde tutmak için, özel bir şeyle
uğraşmadığımızda beynin aktif olan kısımlarından daha fazla enerji gerekir. Ama
kaçınılmaz olarak gün içinde bu enerji tükenip yorulduğumuzda, dikkatimiz
dağılır, aklımız başka şeylere kaymaya başlar.Eğer bu durum zaten yaşanacaksa
bunun vaktini en uygun ana ayarlamak neden mümkün olmasın?
Harvard Üniversitesi’nde
psikolog Paul Seli, zihnin dağılması konusunda kasıtlı ve kazara dağılma ayrımı
yapıyor. Yapılan işi olumsuz etkileyen işte bu kazara zihin dağılmasıdır.Oysa
bu zamanı kendisi belirleyenler daha az zarar görür. Bilerek ve planlayarak
zihni dağıtacak bir şeylere yönelmenin yararı olabilir.”Uğraştığınız işle
ilgisi olmayan başka bir konuyu düşünün, örneğin kafanıza takılan başka bir
sorunu çözmeye çalışın, sonra da asıl işinize dönün” tavsiyesinde
bulunuyor Seli.İş dışındaki başka bir konuyu düşünmesi için zihninize izin
vermek, hem aklın başka şeylere kayması sırasındaki suçluluk duygusunu hem de
bu kaymaya neden olan ve zihni meşgul eden konuları gidermiş olacaktır.
2. Boş boş dolanmak
Komik kedi
videolarının dikkat dağıttığı düşünülür, ama bazı psikologlar bunların bizi
işimize devam etmemizi sağlayacak kıvama getirebileceğine inanıyor.İşinizi ne
kadar seviyor olsanız da zor bir işe yoğunlaşmak irade ister. İrade gücünü
artırmanın bir yolu da gülmekten geçer. Yapılan araştırmalar, zor bir bilmece
üzerinde kafa yorma konusunda, komik bir video izleyen kişilerin, rahatlatıcı
ama komik olmayan video izleyenlerden daha uzun süre çaba gösterdiklerini
ortaya koydu. Bu nedenle işyerlerinde daha şakacı bir ortamın teşvik edilmesini
savunanlar var. Avustralya Üniversitesi’nde liderlik araştırmaları uzmanı David
Cheng’e göre, “Ekibiniz için eğlenme kültürü yaratmak, onları güldürecek
komik bir video bulup izletmek iş verimliliğini artırır. Bu elbette gün boyunca
kedi videoları izlemek anlamına gelmiyor, ama özellikle yorgun hissedilen
anlarda, arada bir fırsat yaratarak şakalaşıp gülmek gerekir.”
3. Düzen değil karmaşa mı?
Daha iyi
konsantre olmak için, dikkat dağıtacak tüm dış etkenlerden arınmak gerektiği
düşünülür. Oysa başka bir teoriye göre tersini yapmak gerekir.Londra’daki UCL
Üniversitesi’nden psikolog Nilli Lavie 1995’te ‘Yükleme Teorisi’ni gündeme
getirdi. Buna göre, beynimizin dış dünyadan alıp işleme koyabileceği bilgi
sınırlıdır. Bu kapasite dolduğunda, beynin dikkat sistemi devreye girerek neye
konsantre olacağına karar verir.Lavie’nin deneyleri, temiz, düzenli ve sessiz
ortamlardan ziyade dağınık ve karmaşık ortamlarda çalışmak daha verimli
olabilir. Algı bölgeleri tümüyle dolduğunda beynimiz tüm enerjisini en önemli
işe yoğunlaştırır. Dikkat dağıtıcı etkenleri devre dışı bırakır.Ancak bunu
uygularken dikkat dağıtıcı doğru faktörleri bulmak ve enerjimizi tüketecek
seviyeye çıkmasına izin vermemek önemlidir. Düzenli görsel ve müzikli araçları
devreye sokup bu işi kolaylaştırmak için ommwriter veya focus@will gibi bazı
uygulama programları geliştirilmiş olsa da bunlar bilimsel araştırmalarda
sınanmış olmadığından bir radyo da aynı işi görebilir.Burada önemli olan,
beynin başka yerde stimülasyon aramasına fırsat vermeyecek doğru dengeyi
bulmaktır. Çoğu insan neyin daha iyi işe yarayacağını deneme yanılma yoluyla
bulabilir. Ama dikkat dağıtıcı etkenleri ortadan kaldırmak yorucu
olabileceğinden, hafiften başlayarak bu yönteme baş vurulabilir.
4. İşe ara vermek
İşiniz
başınızdan aşkın olduğunda işe ara vermek aklınıza bile gelmeyebilir. Fakat bu
şekilde daha fazla iş yapmanın mümkün olduğunu gösteren çok sayıda veri
bulunuyor.Önemli olan, ne zaman, ne kadar süreyle işe ara verileceği ve bu
sırada ne yapılacağıdır.Araştırmalar, konsantrasyon sınırının 90 dakika
olduğunu gösteriyor. Bundan sonra 15 dakikalık ara almak gerekiyor.Birkaç
saniyelik mini araların bile işe yaradığını gösteren çalışmalar var. Ama bu
sırada pencereden dışarı bakmak yerine, zihin aritmetiği gibi daha yoğun bir
egzersize başvurmak yararlı olacaktır.İşe ara verdiğinizde fiziksel egzersiz
yapmanın, aArdından kafein içeren kahve gibi bir içecek içmenin de beyni
güçlendirdiği görülmüştür. Bunları dışarıda bir parkta yapmak daha etkili
olacaktır.Başka bir seçenek de meditasyon olabilir. Meditasyon konusunda
tecrübeli olanlar dikkatleri üzerinde daha iyi kontrol sahibi olduğu gibi, ne
zaman ara vermeleri gerektiğini de daha iyi bilir.Bütün bunları zaman kaybı
olarak görüyorsanız bir fincan kahve ile kafein yüklemesi yapmak da kısa vadeli
olarak hafızayı, reaksiyon ve dikkat süresini artırır.
5. Fazla zorlamayın
Uzun süreli
konsantre olmak gerektiğinde, kısa süreli bir yoğunlaşma dönemlerinin ardından
kısa araların alınmasının daha verimli olduğu gözlendi.Boston Dikkat ve Öğrenim
Laboratuvarı’nda yapılan beyin taramalarında, uzun süre konsantre olmaya
çalışanların, kısa süreli yoğunlaşma ve kısa ara, ardından yeniden yoğunlaşma
şeklinde bir yöntem izleyenlerden daha fazla hata yaptığı görüldü.Aynı şekilde
Amsterdam Vrije Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada da, sürekli konsantre
olmaktansa kısa süreli ara verip başka bir konuda düşünmenin dikkati daha
artırdığı görüldü.Beyin hakkındaki bilgimiz arttıkça stresin konsantrasyona
zarar verdiğini daha net görüyoruz. Bu nedenle sakinleşmek için ara almak,
kontrolü yeniden ele geçirmek ve daha verimli çalışmak için de önemlidir.
